Eenvoudig vastleggen van dialect
Meer dan een kwart van de Brabantse Heemkundekringen maakt al gebruik van het collectieregistratiesysteem Memorix Maior. Het lag dus voor de hand om gebruik te maken van de mogelijkheden die dit systeem heeft. Dialectfragmenten kunnen vastgelegd worden in de entiteit Audio van Memorix Maior.
Gedurende de pilot kwamen we erachter dat het belangrijk is om in het oog te houden dat een dialectwoord vraagt om een andere metadatering dan een dialectlied. Waar een lied of verhaal een auteur kunnen hebben, heeft een woord dit natuurlijk niet. Daarom zijn voor diverse soorten dialectfragmenten aparte handleidingen gemaakt. In deze handleidingen wordt stap voor stap uitgelegd hoe je een dialectfragment invoert.
D'n aop vloije: het belang van uniforme metadatering
Het is belangrijk dat fragmenten van verschillende instellingen op dezelfde manier worden ingevoerd. Wanneer iedereen zijn gegevens op dezelfde manier invoert, krijgt de data aan de voorkant meer betekenis. Daarbij moet het niet uitmaken of deze geregistreerd wordt door een heemkundekring of museum en of het nu west- of oost-Brabants is.
Bij het werken met de pilotgroep kwamen we bijvoorbeeld verschillende spreekwoorden over apen tegen.
Zowel in Woensdrecht als in Lieshout was er sprake van de aap vlooien (respectievelijk De n'aop vlwooie. En gij meu te pwootjes vastouwe en Haj is d'n aop vloije en gaj mugt z'n startje vààsthaauwe) als spreekwoord. Toch zie je hier al verschillen. Niet alleen in het dialect (vastouwe/vààsthaauwe), maar ook in het woordgebruik (pwootjes/startje) en situatie (als antwoord op “Wat doe je?”/”Waar is hij?”).
Wanneer verschillende instellingen voor dezelfde trefwoorden kiezen, zijn deze twee voorbeelden eenvoudig te vinden, bijvoorbeeld op het trefwoord apen, en met elkaar te vergelijken.
Ook hiervoor bieden de handleidingen een uitkomst. Zij geven voor sommige velden aan uit welke termen je kunt kiezen en welke velden gebruikt moeten worden, of juist overgeslagen mogen worden.
Zo hebben we ervoor gekozen om elk dialectfragment de collectienaam Dialect mee te geven en een uniforme schrijfwijze te gebruiken bij het toekennen van trefwoorden. Op deze manier kun je gegevens eenvoudig naast elkaar leggen en met elkaar vergelijken.
Digitale provinciale dialectenbank
Door gegevens te voorzien van een uniforme metadatering wordt het eenvoudig om fragmenten van verschillende instellingen naast elkaar te presenteren en met elkaar te vergelijken.
Door deze data online beschikbaar te maken kun je meer aandacht vragen voor je eigen dialect, maar we hopen hiermee ook een Brabantse dialectenbank op te kunnen zetten met fragmenten uit de hele provincie. Op deze manier wordt het veel eenvoudiger om dialecten, maar ook streekverhalen, te vergelijken. Door het combineren van deze verschillende data krijgt alle data meer betekenis en kan er meer onderzoek gedaan worden naar verschillen en overeenkomsten in taal- en woordgebruik.
Hulp uit het veld
Om niets over het hoofd te zien is bij de totstandkoming van de handleidingen dankbaar gebruik gemaakt van de expertise van dialectgroepen van Heemkundekring ’t Hof van Liessent, Heemkundekring de Kommanderij en Heemkundekring het Zuidkwartier en dialectkenners Yoïn van Spijk en Jos Swanenberg.
Door deze samenwerking hebben we vanaf het begin rekening kunnen houden met wensen en ervaringen uit het veld.
Zelf aan de slag
Wil je zelf ook bijdragen aan het vastleggen van het Brabantse dialect? Bekijk dan snel de handleidingen:
De helpteksten voor het vastleggen van dialect in Memorix Maior zijn ook te vinden op www.brabantcloud.nl/help.
Mocht je vragen hebben over het vastleggen van dialect, of meer informatie willen over Memorix Maior, neem dan contact op met helpdesk@brabantcloud.nl