Column Wouter Loeff: 'Werken met thema's om publiek te bereiken'

Over hoe het werken met thema's cruciaal is gebleken voor het verzamelen van verhalen voor Brabantserfgoed.nl.

Wouter Loeff

10 juli 2020

In deze column wil ik ingaan op de strategie die wij als redactie van Brabantserfgoed.nl volgen om onze website vol te krijgen met verhalen en hoe we daarmee publiek trekken. Het werken met thema’s is daarbij cruciaal gebleken. Deze werkwijze beperkt zich niet tot websites, maar is breder inzetbaar. De thematische aanpak kan bijvoorbeeld interessant zijn voor de redactie van een heemkundetijdschrift of voor collectie-ontsluiters.

De aanleiding: vier verhaallijnen vullen met verhalen

Toen Erfgoed Brabant samen met Provincie Noord-Brabant in 2017 begon met een eerdere versie van Brabantserfgoed.nl hadden we twee opdrachten. Erfgoed Brabant moest verhalen ophalen om de vier verhaallijnen van het provinciale erfgoedbeleid in te vullen. En we moesten ‘de Brabander’ bewust maken van zijn of haar erfgoed.

Vol enthousiasme gingen we aan de slag. Op verschillende platforms en in verschillende tijdschriften en nieuwsbrieven plaatsten we oproepen: “Deel je verhaal!” Het bleef pijnlijk stil. Nou ja, stil… Als je je e-mailadres online zet krijg je ontzettend veel spam. Van eenzame vrouwen uit het Oosten tot aan Duitse leningen, de spamfilter draaide overuren.  Slechts een enkeling stuurde daadwerkelijk iets in, maar het was bij lange na niet genoeg. Tijd voor een nieuw plan.

Ondertussen waren we bezig om Thuisinbrabant.nl om te toveren naar wat het huidige Brabantserfgoed.nl zou worden. We wilden op één website collecties van heemkundekringen, musea, kunststichtingen en andere erfgoedclubs verbinden met verhalen over het Brabantse verleden.

Een les die we leerden in gesprekken met onze doelgroepen was dat ‘verhalen’ van alles kan betekenen, en dat zorgt voor onduidelijkheid. Daarom kwamen we met een definitie: verhalen zijn bij ons artikelen of getuigenissen. Artikelen zijn gebaseerd op onderzoek en hebben een bronvermelding en getuigenissen zijn persoonlijke herinneringen aan of interpretaties van het verleden.

Wat doen we tijdens een themamaand?

Om nog duidelijker te maken waar we naar zochten besloten we met themamaanden te gaan werken. Dat was geen goddelijke inspiratie of geniaal inzicht maar leren van de ervaring van anderen. Slim jatten dus. Het werken met wisselexposities door musea inspireerde ons, net als de werkwijze van een uitgeverij als Karwanseray Publishers.

Tijdens de maand besteden we aandacht aan het thema op de volgende kanalen: de homepage, onze sociale mediakanalen en in de nieuwsbrief. Het is niet zo dat alles moet conformeren aan het thema. Zo besteden we in onze dialectrubriek op onze sociale mediakanalen nooit aandacht aan het thema. En in de nieuwsbrief en op de homepage vindt u inhoud die niet met het thema te maken heeft. Want van een maand lang hetzelfde eten wordt niemand gelukkig.

Voor- en nadelen van het werken met thema’s

De thematische aanpak heeft vijf grote voordelen:

  1. Ten eerste is het makkelijker om verhalen op te halen. “Wil je een artikel schrijven over het missieverleden van Noord-Brabant?” is veel concreter dan “Deel je verhaal”. Potentiële auteurs weten zo beter wat u van ze verwacht.
  2. Ten tweede biedt het de mogelijkheid om met verschillende partijen samen te werken. Zo hadden we in april 2020 een themamaand over rampen in samenwerking met de onderzoeksgroep van prof. dr. Lotte Jensen van de Radboud Universiteit. En in augustus 2020 werken we samen met Modemuze.
  3. Het derde voordeel is dat we zo makkelijker een breed publiek kunnen aanspreken. Iemand die geïnteresseerd is in de Tachtigjarige Oorlog bijvoorbeeld, gaat ons in die themamaand volgen en blijft hopelijk hangen bij de volgende themamaanden. Een maand is lang genoeg om verschillende aspecten te belichten en kort genoeg om snel voorbij te zijn als het onderwerp iemand niet interesseert.
  4. Een vierde argument om met thema’s te werken is dat het een mooie aanleiding is om reeds bestaande verhalen en objecten onder de aandacht te brengen. Zo breken we los van de waan van de dag waardoor het nieuws van vandaag al weer oud is. De inhoud van de website is daardoor duurzaam.
  5. Het helpt tevens voor de vindbaarheid van de website via Google. Wanneer we een thema oppakken, maken we daar een verzamelpagina voor. Een voorbeeld hiervan is de themapagina over de Tweede Wereldoorlog in Brabant. Zo’n pagina blijft bezoek trekken, ook als de maand is afgelopen. Door de inhoud van de website op deze manier uit te breiden verhogen we iedere maand onze bezoekcijfers. Klik hier om de webpagina 'De Tweede Wereldoorlog in Brabant' te bezoeken.

Er zijn ook nadelen aan onze werkwijze. Een maand voelt soms te kort om een onderwerp goed uit te diepen. Bij onze collega’s van Utrecht Altijd rouleren ze met halfjaarlijkse thema’s. Dat zou voor ons in de toekomst interessant zijn om mee te experimenteren.

Thema’s kiezen

Aan het einde van het kalenderjaar maakt de redactie van Brabantserfgoed.nl de planning voor het volgende jaar. Een aantal themamaanden keert standaard terug omdat we aanhaken bij landelijke initiatieven. Zo staat mei in het teken van de Romeinen vanwege de Romeinenweek en in oktober doen we mee aan de Maand van de Geschiedenis.

De rest van de thema’s stellen we vast naar aanleiding van gesprekken met mensen uit het erfgoedveld. Er zijn meestal een aantal interessante initiatieven om aan mee te doen. In januari 2020 hadden we bijvoorbeeld 'landschap' als thema vanwege de Landschapstriënnale.

We overleggen ook met onze adviseurs om inclusiever te werk te kunnen gaan. Voeg daar nog een paar onderwerpen aan toe waarvan we zelf vinden dat ze aandacht verdienen en we zitten al snel aan de twaalf thema’s.

Conclusie

Voor Brabantserfgoed.nl is het werken met thema’s een werkwijze die veel heeft opgeleverd. We hebben inmiddels tussen de 400 en 500 verhalen opgehaald en dat aantal zou een stuk lager hebben gelegen als we niet waren overgestapt.

De grootste voordelen zijn de mogelijkheid tot samenwerking met andere partijen, de focus die het geeft aan verhalen ophalen, en het opnieuw onder de aandacht brengen van reeds bestaande inhoud. De thematische aanpak wordt al veelvuldig ingezet in de erfgoedwereld en kan interessant zijn om zelf mee aan de slag te gaan. In oktober meedoen aan de Maand van de Geschiedenis is een mooi experiment om te kijken of de aanpak ook voor uw erfgoedinstelling werkt.

Wouter Loeff is bij Erfgoed Brabant werkzaam als historicus en hoofdredacteur Brabantserfgoed.nl. Klik hier om de portal Brabatserfgoed.nl te bezoeken.