In het onderzoek is op de eerste plaats in kaart gebracht met hoeveel erfgoedinstellingen de provinciale erfgoedhuizen contact hebben. In Brabant zijn dat 539 erfgoedinitiatieven. Landelijk zijn het bijna 3.000 initiatieven, die bekend zijn bij de erfgoedhuizen. Een ‘erfgoedinitiatief’ is een organisatie of een meer informele groep die zich bezighoudt met erfgoed. Dat kan dus bijvoorbeeld een museum zijn, een heemkundekring, een dialectwerkgroep, een voor publiek opengesteld monument, groepen die een ambacht in stand houden etc..
Man aan tafel met een groot, dik, historisch boek. BHIC. Fotograaf Ben Nienhuis. Bron: Erfgoed Brabant.
Vrijwilligers zijn onmisbaar
Uit het onderzoek blijkt dat het werken met vrijwilligers voor de meeste Brabantse organisaties financiële noodzaak is. Dat maakt dat vrijwilligers een belangrijke rol spelen in het voortbestaan van erfgoedorganisaties. In de enquête die is uitgezet geven organisaties ook aan dat het werken met vrijwilligers de lokale gemeenschapszin ondersteunt én dat vrijwilligers onmisbare kennis en vaardigheden in huis hebben.
Dat vrijwilligers een essentiële rol hebben in het erfgoedveld blijkt wel uit de tijd die zij in het erfgoedwerk steken: per week zijn vrijwilligers, bij de onderzochte 539 initiatieven, ruim 44.000 uur aan het werk. Dat komt neer op een indrukwekkend gemiddelde van 80 uur per organisatie.
Ook blijkt uit de onderzoeksresultaten dat 96% van de vrijwilligers langdurig betrokken is bij de erfgoedorganisatie (langer dan vijf jaar). De vrijwilligers voeren bijna allemaal structurele, dus noodzakelijk, taken uit binnen organisatie, in percentages gaat het om 91% van de vrijwilligers.
Ten slotte zijn er ook veel organisaties waar alleen maar vrijwilligers werken. Dit zijn vaak organisaties die ontstaan zijn vanuit een lokale erfgoedpassie. Enthousiastelingen die zich samen inzetten voor het erfgoed waar zij zich bij betrokken voelen. In Noord-Brabant gaf 65% van de geënquêteerde organisaties aan dat zij geen betaalde medewerkers in dienst hebben.
Vrijwilligers en scholieren in Heempark. Fotograaf Ben Nienhuis. Bron Erfgoedvrijwilliger.
Drijfveren
Uit de gehouden enquête blijkt dat de meeste erfgoedvrijwilligers een ‘hart voor erfgoed’ hebben: 91% van de vrijwilligers in Noord-Brabant doet zijn vrijwilligerswerk om erfgoed te behouden en door te kunnen geven aan volgende generaties.
Maar het gaat de vrijwilligers niet alleen om het bewaren en doorgeven van erfgoed. Ook andere motivaties worden veelvuldig genoemd:
- Het vertellen en bewaren van een historisch verhaal
- Sociale contacten bevorderen
- Persoonlijke verrijking
- Onderdeel zijn van een gemeenschap
Het onderzoek geeft een eerste indicatie van de omvang en aard van de vrijwillige inzet in het erfgoedveld in Nederland, en biedt waardevolle aanbevelingen voor verder (periodiek) onderzoek.
Benieuwd naar de resultaten van het onderzoek? Het rapport over de Noord-Brabantse erfgoedvrijwilligers is hier te vinden. Het landelijke onderzoeksrapport is hier te vinden.
Van dit onderzoek is ook een infographic gemaakt, de infographic is hier te bekijken.